Ze horen er gewoon bij, vaak als vast onderdeel van een protocol, of als bewijs voor de zorgverzekeraar. Wat veel zorgverleners niet weten, is dat ze een vervelende trigger kunnen zijn voor patiënten.
In de wereld van onverklaarde klachten is er nauwelijks biomedische zorg en wordt veel gehamerd op psychologische factoren, vaak vanuit theorieën over verkeerde gedachten en gedrag van de patiënt. "Je klachten zijn echt, maar je bent niet ziek." Je bent te angstig, te gefrustreerd, te veel met je ziekte bezig, je coping is inadequaat, je bent te positief of juist te negatief. Het voelt soms alsof je het niet meer goed kunt doen. Ik kreeg ook ooit het commentaar dat ik niet genoeg m’n best deed, omdat de vragenlijsten geen vooruitgang lieten zien. Maar lag dat aan mij, aan de therapie, of (zo bleek later) was het gewoon mijn ziekte die niet behandeld was?
Ik vind vragenlijsten hoe dan ook best ingewikkeld. “Ik zit vol plannen” Euh, ja, eigenlijk wel, maar door mijn ziekte is het verstandig niet te veel plannen te maken. Wat vul ik dan in? Zo hebben best veel vragen een dilemma in zich. #TeamVragenlijstOverdenkers
Maar de grootste stress ontstaat dus doordat zorgverleners snel onterechte conclusies trekken. Ga zo’n psychische vragenlijst maar eens invullen als je ernstige bloedarmoede of vitamine B12 tekort hebt, of als je chemokuren er net op zitten en je prognose nog onduidelijk is. Klachten worden heel makkelijk uitgelegd als bijv. angst of depressie, terwijl er dus iets somatisch speelt. Daar zit je dan, bij iedere vraag te bedenken of het antwoord niet tegen je gebruikt gaat worden. Zie foto’s met voorbeelden hieronder.
Verdriet om je situatie is niet hetzelfde als een depressie. Je zorgen maken over de toekomst kan heel reëel zijn als je een chronische ziekte hebt zonder perspectief. Zoeken naar duidelijkheid is niet hetzelfde als somatisatie. Orthostatische klachten zijn niet hetzelfde als paniek.
Vragenlijsten kunnen natuurlijk best helpend zijn, als ze maar ondersteunend zijn aan het verhaal van de patiënt en we oppassen met conclusies. En we mogen onszelf ook best af & toe de vraag stellen of het werkelijk zo nuttig is wat we vragen.
Reactie plaatsen
Reacties
Heel herkenbaar. Je slaat de spijker op de kop.
Het probleem met deze vragenlijsten is dat ze al worden voorgeschoteld met de veronderstelling dat klachten psychosomatisch zijn. Ongeacht hoe je de vragen beantwoordt, blijft de uitkomst hetzelfde en is altijd onbevredigend (te positief of te negatief). Hoe zit het met interpretatie? De stellingen kunnen regelmatig op meerdere manieren worden uitgelegd. Maar ook: wat betekent soms, regelmatig of vaak voor iemand? Daarnaast wordt er vaak geen duidelijk tijdsbestek aangegeven of juist naar een beperkt tijdsbestek gevraagd. Bijvoorbeeld, vragenlijsten richten zich op klachten in de afgelopen week. Maar wat als je net die week menstrueerde? Veel vrouwen die menstrueren ervaren de klachten waarnaar in de vragenlijsten wordt gevraagd, wat kan leiden tot vertekende antwoorden. Bovendien wordt er nooit gevraagd naar wat er wél goed gaat, waardoor er al een negatieve toon wordt gezet. Misschien kun je bepaalde dingen niet meer zo goed als vroeger, maar heb je alternatieven gevonden om de dag door te komen of haal je plezier uit andere dingen dan voorheen.
Daarnaast lijkt het alsof men zich niet slecht mag voelen. Waarom mag dat gevoel er niet gewoon (af en toe) zijn? Het accepteren en toelaten van negatieve emoties, in plaats van ertegen te vechten, kan al een behoorlijke opluchting zijn. Dit betekent niet dat een ernstige depressie genegeerd moet worden, maar het erkennen van negatieve emoties kan bijdragen aan een betere mentale gezondheid. Onderzoek toont aan dat het accepteren van negatieve gedachten en emoties leidt tot minder intens negatieve emoties en uiteindelijk tot een betere psychische gezondheid. Serieuze psychische aandoeningen moeten uiteraard behandeld worden, maar er moet ook ruimte zijn voor het natuurlijke verloop van menselijke emoties.
Dit type vragenlijst is kortzichtig en kan schadelijk zijn. Het vergiftigt het medisch dossier van patiënten met ongediagnosticeerde of onbegrepen aandoeningen door verkeerde informatie toe te voegen en duwt hen dieper in de SOLK-put (of wat voor term ze er tegenwoordig dan ook voor bedacht hebben). Doordat zorgverleners onterechte conclusies trekken verergert dit probleem en wordt de kans op een juiste diagnose en daarmee ook adequate behandeling steeds kleiner. Ironisch genoeg zorgt dat vervolgens juist voor stress en vergroot het de kans op het ontwikkelen van psychische problemen. Oorzaak en gevolg worden verkeerd geïnterpreteerd en de patiënt zit vast in een martelende cirkel waar niet meer uit te komen is.
Het is cruciaal dat medische professionals deze inzichten integreren in hun benadering, zodat patiënten zich gehoord en begrepen voelen, zonder in een rigide diagnostisch hokje geplaatst te worden. In plaats van te vertrouwen op standaardvragenlijsten, zouden zorgverleners een geïntegreerde aanpak moeten hanteren, waarbij zowel fysieke als psychologische evaluaties worden uitgevoerd door een team van specialisten. Deze benadering zorgt ervoor dat de complexe interacties tussen lichaam en geest beter worden begrepen en effectief behandeld.
Bij het invullen van dergelijke vragenlijsten zou eigenlijk een disclaimer moeten worden verstrekt, waarin alle risico’s en mogelijke gevolgen duidelijk worden uitgelegd. De kans om in een diepe SOLK-put te belanden verdient toch op zijn minst een waarschuwing?